Επιστημονικές Έρευνες Αετοπούλειου Πολιτιστικού Κέντρου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η έκφραση των άμεσων αναγκών και προβλημάτων και η αντιμετώπισή τους στα πλαίσια της τοπικής αυτοδιοίκησης έδωσε και δίνει δυνατότητες ανάδειξής της ως χώρου που μπορεί να συμβάλει στη συσπείρωση και στην πάλη όλων των κοινωνικών στρωμάτων, για την προώθηση και τη λύση προβλημάτων της περιοχής τους, προκειμένου να καλυφθούν οι υλικές και πνευματικές ανάγκες όλου του πληθυσμού. Ανάγκες, εκτός από τα τεχνικά έργα υποδομής, είναι και η εξύψωση του πνευματικού και πολιτιστικού επιπέδου των κατοίκων και ιδιαίτερα της πιο ευαίσθητης πληθυσμιακής κατηγορίας των νέων ανθρώπων, όπως αναγκαιότητα αποτελεί η προστασία τους, η πρόληψη από κάθε μορφής εξαρτήσεις, η εκλεκτή ψυχαγωγία, η πνευματική ζωή και η προσφορά κάθε μορφής πολιτιστική δραστηριότητα.
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες και δέσμες δράσεων για την διαρκή ανάπτυξη του μορφωτικού και πολιτιστικού επιπέδου των δημοτών πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα. Μια τόσο μεγάλη προσπάθεια δεν είναι δυνατόν να καρποφορήσει με μοναδικό φορέα το κράτος, ούτε μπορεί να είναι επίτευγμα ενός ατόμου ή μιας ομάδας, αλλά η συνισταμένη της προσπάθειας πολλών κοινωνικών παραγόντων και φορέων. Επομένως, η δημοτική αρχή μπορεί να έχει το ρόλο εμπνευστή και συντονιστή της κοινής δράσης των δημοτών.
Ωστόσο, ο σχεδιασμός δράσεων και γενικότερα ο σχεδιασμός και υλοποίηση μιας πολιτιστικής πολιτικής δεν μπορεί να είναι το ίδιο αποτελεσματικός εάν δεν έχει προηγηθεί η τεκμηρίωση αναγκών και απόψεων των ίδιων των ανθρώπων στους οποίους απευθύνεται. Το μέσον για την ‘τεκμηρίωση’ είναι η διενέργεια επιστημονικής έρευνας (research). Αν και ‘έρευνα’ δεν είναι η κάθε είδους αναζήτηση, ή δημοσκόπηση, ή σφυγμομέτρηση, ή χωρίς μέθοδο και μεθοδολογία καταγραφή απόψεων, κάποτε και ειδικά κάτω από ορισμένες συνθήκες, ενδεχομένως, τα παραπάνω να αποτελούν μια προσπάθεια, περιορισμένων δυνατοτήτων είναι αλήθεια, αλλά έστω μια απόπειρα για την αποφυγή εφαρμογής αδιέξοδων πολιτικών. Μια έρευνα, επομένως, διενεργείται βάσει μεθοδολογίας για τη συλλογή τεκμηριωμένων πληροφοριών που θα φανούν χρήσιμες, κατόπιν επεξεργασίας και ανάλυσης, για την κατάρτιση κατάλληλων πολιτικών σε βάθος χρόνου.

Έρευνες που διεξήχθησαν στα πλαίσια 
του Αετοπούλειου Πολιτιστικού Κέντρου

1.      Η Έρευνα στα Δημόσια Σχολεία Χαλανδρίου - 1983 - 1984 (με επιστ. Υπεύθυνη την Καθηγήτρια Κούλα Κασιμάτη & ομάδα του ΕΚΚΕ).
Διεξήχθη στον πληθυσμό των μαθητών της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στο Χαλάνδρι, σχετικά με τις προτιμήσεις τους σε βιβλία, προκειμένου να εφοδιαστεί κατάλληλα η Βιβλιοθήκη του Πολιτιστικού Κέντρου.
Σημείωση: Δεν έχουν διασωθεί στοιχεία από αυτή την έρευνα


____________________________________________________________________________________________

2.      Η Έρευνα στα Σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης – 1991 (με επιστ. Υπεύθυνη την Καθηγήτρια Κούλα Κασιμάτη & συνεντευκτές/συνεργάτες, ερευνητική ομάδα του ΕΚΚΕ και την εργαζόμενη στο Αετοπούλειο, Κατερίνα Παζιώνη-Καλλή).
Η συγκεκριμένη έρευνα διενεργήθηκε ως επαναληπτική (follow up research) για την ανανέωση του περιεχομένου της Βιβλιοθήκης Αετοπούλειου και, επιπλέον, για να αποτυπώσει τις απόψεις των μαθητών περί πολιτισμού, τη στάση τους για τον ελεύθερο χρόνο, καθώς και τις προσδοκίες τους από το Δήμο, προκειμένου να σχεδιαστεί στοχευμένη πολιτιστική πολιτική για το νεανικό πληθυσμό του Χαλανδρίου.
Σημείωση: Τα αρχεία της έρευνας δεν διατηρήθηκαν.


____________________________________________________________________________________________

3.      Η Έρευνα NETCIS, 1999 - 2000 (υπεύθυνη έρευνας από ελληνικής πλευράς, η Κατερίνα Παζιώνη-Καλλή & συνεντευκτές/συνεργάτες, οι εργαζόμενοι στο Αετοπούλειο, Δημήτρης Χανιωτάκης και Αλεξάνδρα Παπασωτηρίου).
Άρρηκτα συνδεδεμένοι με τον τομέα της πολιτιστικής προόδου είναι οι πνευματικοί άνθρωποι, καλλιτέχνες και εκπαιδευτικοί του κάθε Δήμου. Υπό αυτή τη σκέψη, το ‘Αετοπούλειο’ συμμετείχε σε μια Ευρωπαϊκή Έρευνα, στα πλαίσια του EU – DGV  “Third Sector and Employment”, με σκοπό να καταγραφούν τα προβλήματα του κλάδου των καλλιτεχνών, τα εμπόδια που συναντούν στον τομέα τους, καθώς και οι προτάσεις τους με εποικοδομητικές διεξόδους και προοπτικές για την ανάπτυξη της απασχολησιμότητάς τους. Η έρευνα διεξήχθη σε συνεργασία με τρεις άλλους διαφορετικούς φορείς, όπως το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου - Βρετανία, το Περιφερειακό Συμβούλιο Luleo – Σουηδία, και το Πολιτιστικό Συμβούλιο του Rovaniemi – Φινλανδία. Από Ελληνικής πλευράς, το Άετοπούλειο’ πραγματοποίησε την έρευνα στους καλλιτέχνες του Χαλανδρίου και των όμορων Δήμων.
Η τεκμηρίωση, μέσω της έρευνας, των προβλημάτων και αναγκών της πολύτιμης αυτής πληθυσμιακής κατηγορίας των καλλιτεχνών, απέδειξε παράλληλα την αναγκαιότητα παρεμβάσεων από την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Ταυτότητα της έρευνας:
ΤΙΤΛΟΣ PROJECT:      NETCIS – ΕΛΛΑΔΑ (Ευρωπαϊκό Δίκτυο Υπηρεσιών για Πρωτοβουλίες Πολιτιστικής Απασχόλησης και Επιμόρφωσης)
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Κατερίνα Παζιώνη-Καλλή.
Σχεδιασμός έρευνας / Κατάρτιση ερωτηματολογίων: Brian Martin, Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου - Κατερίνα Παζιώνη-Καλλή, Κοινωνιολόγος.
Συνεντεύξεις / Γραμματειακή Υποστήριξη:  Δημήτρης Χανιωτάκης, Αλεξάνδρα Παπασωτηρίου.
Κωδικογράφηση & επεξεργασία σε SPSS: Μηχανογράφηση Υπουργείου Παιδείας.
Εξαγωγή αποτελεσμάτων / Ανάλυση / Συγγραφή πονήματος: Κατερίνα Παζιώνη-Καλλή.

Η έρευνα ήταν πολυμεθοδικής προσέγγισης με εφαρμογή έρευνας δράσης (action research) και ποσοτικής διερεύνησης. Διενεργήθηκε απογραφικά σε όλους τους καλλιτέχνες του Χαλανδρίου και των όμορων Δήμων, βάσει των στοιχείων που μας έδωσαν τα Σωματεία τους. Οι ειδικότητες ήταν: ηθοποιοί, σκηνοθέτες, μουσικοί, τραγουδιστές, εικαστικοί.
563 ερωτηματολόγια διανεμήθηκαν
210 λανθασμένες διευθύνσεις
39 μετακόμισαν σε άλλη περιοχή
112 αρνήθηκαν ή συνταξιοδοτήθηκαν
212 έγκυρες επιστροφές

Στάδια της έρευνας:

α) Σχεδιασμός & κατάρτιση ερωτηματολογίων / πιλοτικές συνεντεύξεις (Ιούνιος ΄99)
β) Επιτόπια έρευνα (Ιούλιος ΄99)
γ) Κωδικογράφηση και εισαγωγή των απαντήσεων σε SPSS (Αύγουστος ΄99)
δ) Πρώτα αποτελέσματα έρευνας (Σεπτέμβριος - Οκτώβριος ΄99)
ε) Τελικά αποτελέσματα/Ανάλυση/Συμπεράσματα (αρχές 2000)

Στην ερώτηση η οποία αφορά άμεσα τα μέτρα που πρέπει να λάβει ο Δήμος μας για υποστήριξη της απασχόλησης των καλλιτεχνών οι απαντήσεις, ενδεικτικά:
·        Ίδρυση Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου ή Επαγγελματικής  Σχολής Θεάτρου υψηλού επιπέδου
·        Διάθεση χώρων στους εικαστικούς της περιοχής για εκθέσεις και,  μελλοντικά, δημιουργία Δημοτικής Πινακοθήκης ή Μουσείου  Σύγχρονης Τέχνης με τη βοήθεια ντόπιων καλλιτεχνών
·        Σεμινάρια - εκπαιδευτικά προγράμματα (λ.χ. Η Τέχνη στο Σχολείο και στην καθημερινή ζωή)
·        Διοργάνωση εκδηλώσεων για την πραγματοποίηση των οποίων θα   προσλαμβάνονται ντόπιοι καλλιτέχνες
·        Χρηματοδότηση αξιόλογων παραγωγών για την στήριξη και προώθηση των ικανών καλλιτεχνών
·        Δημιουργία θεατρικού εργαστηρίου (για ενήλικες)
·        Δημιουργία εικαστικών εργαστηρίων (ένα σε κάθε γειτονιά)
·        Διάλογος Τοπικής Αυτοδιοίκησης με τους καλλιτέχνες
·        Να αγοράζονται έργα Τέχνης από τους Δήμους (για διακόσμηση  εσωτερικών και εξωτερικών χώρων)
·        Εκπαίδευση υψηλού επιπέδου στον τομέα του Κινηματογράφου
·        Σεμινάρια για την αναγκαιότητα της Τέχνης
·        Ενίσχυση καλλιτεχνικής έρευνας
·        Προσφορά απασχόλησης σε χώρους εκπαίδευσης νέων - παιδιών με ειδικές ανάγκες - ΚΑΠΗ - νοσοκομεία
·        Διοργάνωση Συναυλιών ποιοτικής μουσικής - Δημιουργία Δημοτικής  Ορχήστρας
·        Δημιουργία οργανωμένου χώρου ενημέρωσης των καλλιτεχνών
·        Να αποφασίζουν οι κατάλληλοι άνθρωποι
·        Επιμόρφωση καλλιτεχνών στη σύγχρονη τεχνολογία
·        Προκηρύξεις διαγωνισμών (με διαφάνεια) από τους Δήμους ανάμεσα σε εικαστικούς καλλιτέχνες (της πόλης) και αγορά των  βραβευμένων έργων
·        Ίδρυση (Δημοτικής) Μουσικής Ακαδημίας

Σημ. Πολλές από αυτές τις προτάσεις είναι επίκαιρες ακόμη και σήμερα, έτος 2014.

Σχετικά με τις προτάσεις τους (με δυνατότητα υλοποίησης από το Αετοπούλειο):

Ø      Να διευρυνθούν τα πολιτιστικά εκπαιδευτικά προγράμματα στα Σχολεία του Δήμου, στα οποία να απασχολούνται Χαλανδραίοι καλλιτέχνες,

Ø      Να γίνει το Πολιτιστικό Κέντρο η πηγή που θα εξασφαλίζει πληροφόρηση και τεχνικές γνώσεις στους καλλιτέχνες (γνώση των νέων τεχνολογιών και πρόσβαση σε βάσεις δεδομένων) για ανάπτυξη συνεργασίας με καλλιτέχνες από άλλα κράτη,

Ø      Να υποστηριχθούν προγράμματα συνεργασίας στα πλαίσια ενδιαφερόντων των καλλιτεχνών με φορείς του εξωτερικού.

Στα πλαίσια των προτάσεων που κατατέθηκαν από τους καλλιτέχνες, το Αετοπούλειο προχώρησε το 2000 στη λήψη άμεσων μέτρων και υλοποίηση δράσεων που εκφράζονται στα ακόλουθα:

NETCIS – Ελλάδα
Αετοπούλειο Πολιτιστικό Κέντρο

Work Programme 2000

Αν και το Αετοπούλειο Πολιτιστικό Κέντρο δεν είχε επιτελικό ρόλο στο σχεδιασμό πολιτιστικής πολιτικής σε περιφερειακό επίπεδο μεγάλης εμβέλειας, εκτός ίσως από το Καλοκαιρινό του Φεστιβάλ, ωστόσο προσπάθησε να ενεργοποιήσει όλες τις δυνατότητες που υπήρχαν [σημ: κατά την περίοδο υλοποίησης του ευρωπαϊκού προγράμματος] καθώς και τις δυνατότητες υλικής και τεχνογνωστικής υποστήριξης  που δημιουργήθηκαν στα πλαίσια του NETCIS, με αποτέλεσμα το σχεδιασμό και υλοποίηση του ακόλουθου Work Programme και time table για το 2000.

Α) Στο επίπεδο της πνευματικής/τεχνικής υποδομής

Συνεργασία Αετοπούλειου Πολιτιστικού Κέντρου και Γραφείου Απασχόλησης ΟΑΕΔ για εξεύρεση ευκαιριών απασχόλησης, υποστήριξης σε προγράμματα Ε.Ε. και περαιτέρω επαγγελματικής επιμόρφωσης των καλλιτεχνών. Οι αρχικές συνεννοήσεις έγιναν το Φεβρουάριο 2000 με προοπτική συνεχούς συνεργασίας.

Δημιουργία Δικτύου Συνεργασίας μεταξύ Αετοπούλειου-σχολείων-καλλιτεχνών και τοπικών Ωδείων για την υλοποίηση πολιτιστικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Σημείωση: Τα προγράμματα αυτά είχαν αρχίσει να υλοποιούνται σαν πιλοτικό σχέδιο, πριν την εφαρμογή του project NETCIS. 

Δημιουργία Υπηρεσίας Υποστήριξης Καλλιτεχνών (στους χώρους του Αετοπούλειου), σε θέματα :

α) πληροφόρησης σχετικά με προγράμματα Ε.Ε., β) συνεργασίας με άλλους καλλιτέχνες στο εξωτερικό, γ) πιθανής χρηματοδότησης ή συν-χρηματοδότησης παραγωγής καλλιτεχνικού έργου. Στα πλαίσια αυτά αναβαθμίστηκε η βάση δεδομένων καλλιτεχνών που διαθέτει το Α.Π.Κ. Ήδη η αποτελεσματικότητα της υπηρεσίας αυτής απεδείχθη με την επιλογή της 1ης περίπτωσης, η οποία θα αποτελέσει το υπόδειγμα για μελλοντικές προσπάθειες.

Σημείωση: Ενημερωτικά, σχετικά με αυτή την 1η περίπτωση, συνοψίζοντας πρόκειται για μια συνεργασία η οποία πραγματοποιείται μεταξύ ενός φορέα Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Αετοπούλειο Πολιτιστικό Κέντρο) – ενός κρατικού φορέα (Ελληνική κρατική τηλεόραση) – ενός ημικρατικού (Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου) και μιας επιχείρησης (Κινηματογραφική Εταιρεία «ΦΑΣΜΑ Ε.Π.Ε.» ) με σκοπό την παραγωγή κινηματογραφικής ταινίας. Η συνεργασία αυτή ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2000 και θα διαρκέσει περίπου ένα (1) χρόνο. Προβλέπεται ότι θα απασχοληθούν δώδεκα (12) καλλιτέχνες.

Access point στο Internet, αφενός εξοπλίζοντας το Πολιτιστικό Κέντρο με την κατάλληλη υποδομή (εξοπλισμός σε pc), αφετέρου με training courses τα οποία παρακολουθούν οι εργαζόμενοι του Α.Π.Κ. για καλύτερη εξυπηρέτηση καλλιτεχνών που δεν διαθέτουν δική τους πρόσβαση ή την απαραίτητη τεχνογνωσία. Η προετοιμασία άρχισε το Νοέμβριο του 1999 και ολοκληρώθηκε το 2000.
Β) Στο επίπεδο των άμεσων ενεργειών

      Πραγματοποίηση Εκπαιδευτικών σεμιναρίων στις νέες τεχνολογίες, διάρκειας 20 ωρών, τα οποία υλοποιήθηκαν αρχές του 2000 με αποδέκτες:
α) εργαζόμενους του Αετοπούλειου και άλλων φορέων της περιοχής για τη βελτίωση των ικανοτήτων τους ή απόκτηση νέων ικανοτήτων για την αναγκαία υποστήριξη των καλλιτεχνών στις αναδυόμενες από το project NETCIS υπηρεσίες,
β) καλλιτέχνες της περιοχής και γειτονικών δήμων για την ανάπτυξη νέων ικανοτήτων με σκοπό τη διευκόλυνση επικοινωνίας με συναδέλφους τους σε άλλες πόλεις και τη βελτίωση ευκαιριών απασχόλησης (30 καλλιτέχνες παρακολούθησαν τα σεμινάρια).
      Σημείωση: Στα πλαίσια επιμόρφωσης/εκπαίδευσης του Ευρωπαϊκού προγράμματος, το project NETCIS υποστήριξε οικονομικά μία βιβλιοθηκονόμο του Αετοπούλειου, η οποία φιλοξενήθηκε στο Luleo της Σουηδίας, για να μελετήσει καινοτόμους πρακτικές στην πρότυπη Δημοτική Βιβλιοθήκη του Luleo. Όλα τα έξοδα πληρώθηκαν από το project NETCIS, όπως και οι άλλες δράσεις στα πλαίσια του προγράμματος.

      Συνεργασία του Αετοπούλειου Πολιτιστικού Κέντρου και Ωδείου της περιοχής (training course), με αποδέκτες 10 νέους μουσικούς, με σκοπό την εκμάθηση ειδικού μουσικού προγράμματος (σε computer) για απόκτηση επαγγελματικής εκπαίδευσης, επομένως δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης.

      Δημιουργία Συμφωνικής Ορχήστρας υπό την αιγίδα του Αετοπούλειου Πολιτιστικού Κέντρου: Η υλοποίηση αυτού του project θα διαρκέσει δύο (2) χρόνια, με οικονομική υποστήριξη από κοινού του Α.Π.Κ., του Υπουργείου Εργασίας και του ΟΑΕΔ, με την προοπτική η Ορχήστρα να αποτελέσει αυτόνομη εταιρεία που θα στηρίζεται στις δικές της δυνάμεις. Υπολογίζεται ότι 30 νέοι μουσικοί, μέχρι τώρα άνεργοι, θα αποκτήσουν μόνιμη επαγγελματική απασχόληση. [Η ενέργεια αυτή ολοκληρώθηκε, ωστόσο, η Ορχήστρα δεν υφίσταται πλέον μετά την πάροδο 10 χρόνων].

ΣΗΜΕΙΩΣΗ
: Για την υλοποίηση του Προγράμματος NETCIS στην Ελλάδα, η συμβολή του Αετοπούλειου εκφράστηκε με την εργατικότητα και μεθοδικότητα των τριών υπαλλήλων του, χωρίς να επιβαρυνθεί οικονομικά.
_________________________________________________________________________________

4. Η Έρευνα με τίτλο «Βιογραφική Προσέγγιση σε Διαφορετικές Μορφές Γνώσης», 2002-2003 (Ερευνήτρια: Αικατερίνη Παζιώνη-Καλλή).

Η συγκεκριμένη διερεύνηση, που διενεργήθηκε στο πλαίσιο μεταπτυχιακού, επιχείρησε να αποτιμήσει το έργο του Πολιτιστικού Κέντρου μέσα από την οπτική των ατόμων που συμμετείχαν στις πολιτιστικές/επιμορφωτικές δραστηριότητες του Αετοπουλείου, προκειμένου να αναδείξει εναλλακτικές πηγές & μορφές Γνώσης και να προτείνει εποικοδομητικές προτάσεις για το μέλλον.

Προφίλ της έρευνας:
Παρουσιάστηκαν οι βιωμένες εμπειρίες 22 συμμετεχόντων που είχαν παρακολουθήσει συστηματικά τα προγράμματα του ΑΠΚ στο σύνολό τους, από την ίδρυσή του και όλες τις επόμενες χρονιές, συνεπώς ήταν σε θέση να αποδώσουν εμπεριστατωμένα τις προσωπικές εκτιμήσεις τους αλλά, παράλληλα, να εκφράσουν απόψεις και προτάσεις για τα επόμενα βήματα.

Εφαρμόστηκε η Βιογραφική Μέθοδος εντός της Ερμηνευτικής Μεθοδολογίας (ποιοτικού προσανατολισμού), με στοχευμένη επιλογή συμμετεχόντων, χρησιμοποιώντας κριτήρια όπως λ.χ. η συχνότητα παρακολούθησης δραστηριοτήτων, το κοινωνικό / εκπαιδευτικό «περιβάλλον», το κοινωνικό φύλο, η ηλικία και ούτω καθεξής. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων αξιοποίησε τη μετα-δομική θεωρητική σχολή, αναδεικνύοντας δυναμικές και σχέσεις «εξουσίας» σε όλα τα επίπεδα και τις διαστάσεις της μάθησης.

Αποτελέσματα:
Είναι χρήσιμο να υπογραμμιστεί ότι στις Ποιοτικές Έρευνες (αναστοχαστική ερμηνεία μη-αριθμητικών δεδομένων), σε αντίθεση με τις Ποσοτικές ομολόγους τους, ο σκοπός δεν εκφράζεται με τη μορφή της «απόλυτης» και «αντιπροσωπευτικής» γνώσης. Η «γνώση» δεν είναι «ουδέτερη», «ανιδιοτελής ή αθώα» και δεν παράγεται σε μια ευθεία, «γραμμική» μορφή. Επομένως, η γνώση όπως και η «αλήθεια» είναι πάντοτε ‘τοποθετημένες εντός πλαισίου’ και εξαρτώμενες από τις προσωπικές εμπειρίες, προϋπάρχουσα γνώση, ειδικότερες συνθήκες και καταστάσεις του δρώντος υποκειμένου. Με αυτό το σκεπτικό, επισημάνθηκε ότι η πλέον «χρήσιμη» μάθηση πραγματοποιείται συνήθως «άτυπα» και συμπτωματικά όταν, δηλαδή, οι άνθρωποι αγωνίζονται να αλλάξουν μη ικανοποιητικές συνθήκες στην καθημερινή ζωή τους. Οι δραστηριότητες του ΑΠΚ εκτιμήθηκαν από τους/τις συμμετέχοντες-ουσες, αφενός, ως προς το σκέλος των καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, οι οποίες κατά την άποψή τους «επιβάλλουν» ένα είδος κουλτούρας «από ψηλά» και, αφετέρου, ως προς το σκέλος των επιμορφωτικών προγραμμάτων, τα οποία πράγματι προωθούν τη συμμετοχική ουσιαστική μάθηση και δημιουργική γνώση που έχουν ανάγκη. Οι επιθυμίες τους για το μέλλον του ΑΠΚ, στράφηκαν με σαφήνεια προς τον εμπλουτισμό, κυρίως, των εκπαιδευτικών/πολιτιστικών προγραμμάτων, χωρίς απαραίτητα να περιορίζονται μόνο προς αυτή την κατεύθυνση. 
Οι συγκεκριμένες προτάσεις, ωστόσο, με δυνατότητα άμεσης υλοποίησης αναφέρονται στα ακόλουθα:
  •            Δημιουργία Εργαστηρίων Καλλιτεχνικής Έκφρασης: Θεάτρου (να συμμετέχουν σε θεατρική ομάδα), Κινηματογράφου (να μάθουν όλα τα σχετικά περί κινηματογραφικής τέχνης & animation), Φωτογραφίας (να διδαχθούν την τέχνη της φωτογραφίας, των διαφορετικών μορφών & τάσεων της φωτογραφικής εικόνας).
  •              Εργαστήρια Λόγου & Λογοτεχνικής Γραφής.
  •             Εργαστήρια Νέων Τεχνολογιών συνδυαστικά με διάφορες μορφές τέχνης (να διδαχθούν την εξέλιξη της τέχνης μέσα από τις νέες τεχνολογίες, video art εφαρμογές και διαδραστικά σχέδια).
  •      Εργαστήρια «Τεχνο-θεραπείας»: δική τους ονοματολογία για να εκφράσουν την επιθυμία συμμετοχής τους σε εργαστήριο που θα συνδυάζει μορφές τέχνης και ψυχοθεραπείας. Άλλωστε, από τη δεκαετία του ’40 μια σειρά καλλιτεχνών και ψυχοθεραπευτών είχαν αρχίσει να αντιλαμβάνονται ότι για κάποιο λόγο η δημιουργική έκφραση έχει θεραπευτική επίδραση στην ψυχολογική υγεία του ανθρώπου (art therapy).
  •     Εργαστήρια Δημιουργικής Έκφρασης: κεραμική, κηροπλαστική, κατασκευή κοσμημάτων, ψηφιδωτού και άλλα συναφή.
Η γενικότερη τάση επικεντρώθηκε στην ανάγκη δημιουργίας διαδραστικών /βιωματικών προγραμμάτων στο βαθμό που υποβοηθούν τη συμμετοχή τους, ταυτόχρονα, ως δρώντα και ως μανθάνοντα υποκείμενα.

5. Ποιοτική διερεύνηση, με τίτλο «Η Ανάπτυξη της Αναγνωσιμότητας στον Ελληνικό χώρο μέσα από την οπτική των Βιβλιοθηκονόμων», 2004-2005 (Ερευνήτρια: Αθηνά Μαθιουδάκη).

Η έρευνα διενεργήθηκε προκειμένου να ολοκληρωθεί ο κύκλος μεταπτυχιακού της ερευνήτριας. Αποσκοπούσε στην καταγραφή των απόψεων βιβλιοθηκονόμων – που εργάζονται στο πλαίσιο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης – σχετικά με τις αναγνωστικές συνήθειες των δημοτών και τις προτάσεις τους για περαιτέρω ανάπτυξη της αναγνωσιμότητας.


Προφίλ της έρευνας:

Με βάση την πανελλαδική στατιστική διερεύνηση  του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου), 2004, που κατέδειξε ότι οι Έλληνες «δεν διαβάζουν», η συγκεκριμένη μελέτη εστίασε στις προσωπικές απόψεις των βιβλιοθηκονόμων και στην επίδραση που, ενδεχομένως, έχουν οι δράσεις και τα προγράμματα που σχεδιάζουν για την αναγνωσιμότητα των δημοτών. Παρουσιάστηκαν οι απόψεις 14 βιβλιοθηκονόμων από 9 επιλεγμένες Δημοτικές Βιβλιοθήκες, εκ των οποίων η μία ήταν η Βιβλιοθήκη του Αετοπούλειου Πολιτιστικού Κέντρου με τις 5 βιβλιοθηκονόμους της.

Οι συνεντεύξεις βασίστηκαν στο ημι-δομημένο ερωτηματολόγιο, στη γραμμή της Ποιοτικής διερεύνησης και στο πλαίσιο της «θεμελιωμένης θεωρίας». Όπως και στην προηγούμενη περίπτωση, η έμφαση δεν ήταν στην αριθμητική αποτίμηση αλλά στις σκέψεις  και γνώμες των άμεσα εμπλεκομένων με το επάγγελμα του/της βιβλιοθηκονόμου που λόγω καθημερινής επαφής με το αναγνωστικό κοινό είναι σε θέση να εκφράσουν, καταρχήν, τα προβλήματα του κλάδου τους και, κατά δεύτερον, να παρατηρήσουν και να αποτυπώσουν τις συνήθειες του αναγνωστικού κοινού με εστίαση στις ανάγκες του κοινού τους.


Αποτελέσματα:

Τα αποτελέσματα της διερεύνησης κατέδειξαν ότι οι περισσότερες βιβλιοθηκονόμοι δεν διαθέτουν την αναμενόμενη εμπιστοσύνη στις δυνατότητες και στις γνώσεις τους , δεν πιστεύουν ότι μπορούν να επηρεάσουν καθ’οιονδήποτε τρόπο τις αναγνωστικές συνήθειες και μπορούν να ανταποκριθούν μόνον στις συνήθεις διαδικασίες δανεισμού βιβλίων. Έχουν σοβαρές επιφυλάξεις ως προς το να πάρουν «πρωτοβουλίες» που μπορούν να οδηγήσουν σε ριζοσπαστικές – καινοτόμους παρεμβάσεις, επιθυμούν τις «ασφαλείς επιλογές».

Προτάσεις που προκύπτουν από την έρευνα για τη βελτίωση της κατάστασης:

Συνεχής επιμόρφωση των Βιβλιοθηκονόμων
Συστηματική συνεργασία μεταξύ βιβλιοθηκονόμων και άλλων φορέων που ασχολούνται με τη «δημιουργία» του βιβλίου.
Να πειστούν οι δημότες για την αξία των βιβλιοθηκονόμων
Να «ανοιχτούν» προ τα έξω, να αφήσουν το ασφαλές περιβάλλον των αιθουσών/βιβλιοθηκών και να «αγγίξουν» τον κόσμο εκεί που βρίσκεται, στη γειτονιά του
Πρέπει να χρησιμοποιήσουν (οι βιβλιοθηκονόμοι) επικοινωνιακές μεθόδους και τακτικές ώστε να φέρουν σε αγαστή συνεργασία Τοπικές αρχές, βιβλιοπωλεία και εκδοτικούς οίκους για την οργανωμένη προώθηση του βιβλίου στο τοπικό επίπεδο.
Οι βιβλιοθηκονόμοι πρέπει να στρέψουν την προσοχή τους στα Δημοτικά Σχολεία της περιοχής και, ειδικότερα, στις μικρές ηλικίες, αρχίζοντας ίσως από τη νηπιακή ηλικία για να δημιουργήσουν τις βάσεις του μελλοντικού αναγνώστη.

Γενικότερα, η εκπαίδευσή τους πρέπει να εναρμονιστεί με τις σύγχρονες αναγνωστικές ανάγκες του κοινού.


A description of NETCIS Project for English readers:

NETCIS PUBLICATION: January 2001


1. Introduction

In 1997, DGV (Employment and Social Affairs) of the European Commission launched the “Third System and Employment” Pilot Scheme. The aim of this was to explore and promote the employment potential of the “third system” which the Commission saw as “beginning to form an effective response to unsatisfied social needs whilst creating jobs.”   
This perception is part of a growing awareness of the potential of the “third system” to help address the global imperative of “redefining opportunities and responsibilities for millions of people in a society of declining mass employment.” (Jeremy Rifkin “The alternative to welfare: creating jobs in the third sector”).
The European Commission has defined the “third system” as including co-operatives, associations and foundations. Often the result of individuals coming together to meet a common need or aspiration, such organisations undertake economic activities but have not-for-profit aims. They are distinguished from public sector bodies by their private character.
The  “Third System and Employment” Pilot Scheme was also seen as contributing to the development of a new model of sustainable development, particularly at the local level (see, for example, the Commission’s White Paper on Growth, Competitiveness and Employment). In particular, the Scheme was intended as a means of financing innovative trans-national action-research projects to demonstrate practical means of eliminating structural obstacles to development of the employment potential of the “third system” in certain targeted sectors.
The Commission recognised that though the “third system” cannot offer the sole solution to unemployment, it might make an important contribution to addressing these and, in the process, helping modernise the welfare state.
It was the intention that the results from the Pilot Scheme would be given the broadest possible diffusion to ensure that actions adapted to meeting unsatisfied needs as well as creating jobs are given full exposure,” encouraging a continuous exchange of experience and, where appropriate, the transfer of best practice.

2. NETCIS – New Employment Trends in the Creative Industries Sector, 1999- 2000

It was an initiative of the Arts Council of Lapland, Finland and its partners, Aetopouleio Cultural Centre, Halandri, Greece; USCA (The Unit For Study of Cultural Administration), University of Edinburgh, Scotland, and the Cultural Department of Norrbotten County Council, Sweden.
2.1. Overview of the NETCIS Project
In practical terms, the NETCIS Project was carried out between January 1999 and October 2000. It was designed as an action-research project. It aimed at both specifying problems in employment in the creative arts in four selected areas of the European Union and identifying possible solutions to these problems using a third system approach.
The concern of the Project was with the professional artist and arts worker, not with the amateur, albeit that such may make some contribution to economic as well as cultural and social activity.
The idea for the Project was developed by Arts Council of Lapland on the basis of its encounters with real problems associated with employment in the creative arts. These problems included low levels of income; under-employment and unemployment. Previous bi-lateral collaboration with each of the organisations invited to become partners in the project had highlighted the fact that these problems are widespread. The idea was to implement a trans-national European action-research project that would explore the applicability of third system approaches as an effective means of addressing these problems.
The project was carried out in three phases:
a)      analysis of the current situation – principally by means of an empirical survey conducted simultaneously in all four partner areas – and in particular of employment, income, involvement in third system structures and related perceptions and attitudes
b)      action research: a work programme based on a plan for short-term intervention in each region arising from analysis of the results of the survey
c)      evaluation of the lessons arising from the action-research, submission of conclusions and recommendations to DGV and to relevant authorities in the participating countries and wider and dissemination of the results, to help form an agenda for future action.

It was recognised that there are wide variations in the experience and significance of third system activity in the cultural sector not only across but also within each of the EU member states. Accordingly, work programs were different in each region according to the specific context though all contained the core elements of
·        Enhancing communication with and within the target group/s
·        Supporting the development of networks
·        Sectoral capacity-building.

2.2. From research to intervention action
Following an initial programme of desk research, which sought to bring together existing relevant data for secondary analysis, a questionnaire survey was designed. The questionnaire focused on the employment and economic situations of members of the target group, their perceptions of this and their own view of the major obstacles and development needs in regard to employability, employment and earning a living. In each area, the questionnaire survey was the first attempt to gather such data and to compare it with other, more general information available on the variables in which we were interested.
The targets were identified according to the relevant existing public registers. Only creative arts professionals working in a freelance, self-employed or micro-business situation or those out of work were included.
The core questionnaire was the same in all regions, though each partner was allowed to add some specific supplementary questions. The data from the questionnaire survey revealed some major issues concerning unmet needs of the target groups, and pointed out feasible lines of action to meet them. It also raised some additional questions – for example related to the specific needs of the very high proportion of the target group working in the visual and applied arts in each of the four areas.
As a whole, the results of the primary research were analysed and discussed by all partners during the summer 1999, and each partner then developed a specific intervention programme on the basis of the data and its interpretation. Differences in each partner’s work programme reflected the differences in context and circumstances. Each partner was allowed to define its own priorities, targets and working methods.
Examination of the situation in the four different contexts with which the NETCIS Project was to concern itself showed clearly that state subsidies, although representing a well-developed mechanism of direct support to the cultural sector, do not play any significant role in the support of individual artists in the sort of areas represented in the project.
Equally, the “market” in any sizeable sense did not provide a secure enough source of income for the majority of informants in the primary research. The principal reason for this was exclusion either as a result of marginalisation on the basis of geographic location and poor/expensive transport links to significant markets or lack of knowledge or skill in effective marketing.
However, the questionnaire survey, interviews and focus groups showed that that third system collective action was seen by a majority of members of the target group as having the potential to create opportunities that neither existing patterns and levels of public funding support for the creative arts nor existing market conditions can.

3.      Greece: Halandri and neighbouring municipalities

Problems/Issues: Dominance of metropolitan Athens

Halandri is a northern suburb of Athens. There are therefore differences in both scale and nature that makes it difficult to compare the cultural sector in Halandri with those of the other study areas. These are large regions with complete regional administrative structures but sparse populations. Halandri is a municipality in a large metropolitan area, with a dense population but administrative autonomy for only a limited range of functions.

A specific feature of Halandri is that at the level of “cultural offer,” it has to compete with metropolitan Athens. This creates a need for targeted cultural policy development in the area. A small municipality cannot compete at all levels of cultural production, but it has to provide a cultural offer to inhabitants who cannot easily travel to central Athens, like children, and the elderly.

The Aetopoulio Cultural Centre has responsibility in large part for implementation of the cultural policy in the municipality. The ACC has created a library, the only public one in the area, and the Centre organises cultural events and provides training and consultancy. One of the main cultural events in the municipality, organised by the ACC, is an annual open-air theatre festival in June-July-August, which tends to promote young artists and not yet well-known groups.

3.1.                        Establishing needs and aspirations of the target group: the interviews

 Respondents to the questionnaire survey had identified

·        inappropriateness of existing funding structures in relation to the needs of individual artists or arts workers working independently
·        lack of information concerning funding opportunities at all levels, regional, national and international, and no training to overcome this
·        a feeling of isolation in their work
·        a gap in formal education in skills needed for self-employment in the creative arts, e.g. marketing and business skills.

Networking and enhanced associative action was seen by respondents to be a key means to overcome the feeling of being isolated. It was clear that the target group is well aware of the value of contact networks in their professional development. However, many respondents indicated that they find it difficult to access or construct networks.
In conclusion, the interviewees made it clear for us that existing third system structures in the creative arts in the areas included in the NETCIS Project are not likely to provide solutions in addressing the problem of employment creation in the cultural sector. Potential growth in employment in the creative arts and prospective enhancement of incomes etc. for those already working in the creative arts in the study areas is not likely to emerge from established associations, but has to be explored through local structures (i.e. Local Government’s structures) that aim at employment creation as part of their core purpose.

3.2.                        Intervention actions
The educational level and technical skills of artists in the area is very high but artists are poorly informed about prospects, opportunities, new approaches to earning a living etc. There is a clear wish for structured information.

Accordingly, one of the features of intervention action in Halandri was the creation of an Artists Support Service. This aims to provide a permanent contact point for systematic access to relevant and up-to-date information to individual artists and third system organisations in the creative arts about grants and project funding opportunities; networking opportunities in the region and abroad; information and training events. The intention is to move this to a third system basis over time but in the first instance, it was established as part of public service provision by Aetopouleio Cultural Centre.

symphony orchestra initiative was implemented to answer the need of young unemployed professional musicians to find employment, working in an educational context. In the initial phase the salaries of the artists (20 so far) are provided by the state employment office, but in the long run the symphony orchestra has to form a structure that can take responsibility for its own fundraising and its own further development.

Unlike many other European countries, the opportunity to use new technologies is not provided to the general public in Greece. This means that access to Internet is limited. Also adult education is not so common. As with the other partners, we decided to provide target group with a free access point to the Internet, in our office premises. In Halandri, the access point really provided the only such access for many artists. It was necessary to train our own staff alongside the target group in appropriate skill so they could later provide this service on a wider basis. This, we believe, leads into new networks and collaborations that can effectively influence employment. For example international productions require direct international contacts.

A further core element in the intervention program was the creation of an arts education network involving Aetopoulio Cultural Centre, the national employment authorities and primary schools in the area, to develop activities out of which new third system structures could emerge. This network worked on two programmes that gave direct working opportunities to artists: an educational program in primary schools, and a creation of a symphony orchestra which will work with children in schools.

4.      Conclusions and Recommendations

In all four situations, the interventions resulted in new partnerships. In each case, it was clear that the public authorities had to play an active, direct, strategic role.  This was found to be essential to the effective and sustainable development of third system approaches in the creative arts sector. A further necessary “minimum pre-condition” for this was found to be adequate levels of practical public sector support to emerging, or developing, third system structures.

The experience of each partner in the intervention actions for which it was responsible underlined the view that the pilot scheme provided for ‘added value’ benefits - not only employment, but also economic, environmental, and societal gains - from integrated local approaches.

All partners feel that their expectations of the partnership have been met, because we have all been allowed to pursue our own priorities in the work program, but have gained an opportunity to do so in a constructive discussion with the others. What the partners consider as an obstacle in reaching the concrete aims of each work program, is the lack of time.

As a tool to estimate the success and efficiency of our intervention actions we decided to obtain systematic direct feedback from the core target group for our intervention actions. We asked approximately 80 members of the target group, selected on a random basis from the participants as a whole, if they could briefly define the main result of NETCIS Project from their point of view.

Overall, the answers can be grouped as follows with the most frequently mentioned benefit first:

·        New information and new resources for development
·        A larger and more active contact network
·        Participation in something that has provided or will provide working opportunities

In terms of the original aims of NETCIS project

“ ...to assess the information, networking and professional development needs of third sector arts workers in rural and/or remote urban regions of the EU and devise a model to fulfill these needs by creating a virtual transnational network to act as a resource and skills exchange forum”  we do not see that the conditions are yet right for the formal creation of a virtual trans-national network. Rather we see the prospect of this remaining an aspiration for a number of years to come. For the time being, we suggest efforts should be concentrated on three inter-related areas of development action:

Ø      At the local and regional levels, we can claim that everything depends on collaboration.
Ø      At the national level, the existing funding structures and the needs and types of third system organizations do not always meet, therefore there is a need of promotion of wider awareness by means of information dissemination.
Ø      At the trans-national European level, it is necessary for the development of European-wide legislation concerning the status of associations and networks. Also the funding structures should exist on European level, and they should recognize the difference between voluntary associations and the entrepreneurial type of third system structures, e.g. productive co-operatives.

Finally, once again, we wish to point out that the cultural sector cannot be defined through the dynamics of any other sector in society. Equally, it cannot be completely separated from any of the other functions of society. Though the cultural sector can support or act as a catalyst to regional development, creative artists do not generally consider themselves principally agents of such. 

Katerina Pazioni-Kalli
Dir. of Aetopoulio Cultural Centre
of Municipality of Halandri

Halandri-Greece
January 2001